Bitcoin là gì?

Nếu bạn hỏi mình nhận xét thế nào về Bitcoin, thì câu trả lời chỉ có 2 chữ là “tuyệt vời”. Và lưu ý một điều là Bitcoin chứ không phải Blockchain mới là điều tuyệt vời, tại sao vậy?

Blockchain đúng là công nghệ đứng sau Bitcoin nhưng nó không phức tạp như mọi người vẫn nghĩ, và việc thần thánh hoá nó là một điều không nên, mình sẽ giải thích ngắn gọn cho mọi người hiểu blockchain nó là cái gì và mọi người sẽ thấy rằng nó cũng không phải điều gì quá cao siêu đâu.

Đầu tiên bắt đầu từ bài toán sổ thu chi, hãy tưởng tượng gia đình bạn có một cục tiền, bạn đưa hết cho vợ quản lý.

Một ngày đẹp trời bạn cần tiền đi chơi với bạn, bạn xin tiền vợ và phát hiện ra số tiền vợ để lại cho bạn chỉ đủ ăn cơm trắng cho đến tháng lương tiếp theo. Bạn quay ra trách vợ thì cô ấy bảo mình có tiêu gì đâu!

• Anh xin em, từ bây giờ em đi mua gì thì ghi vào sổ giúp anh!

  → cuốn sổ thu chi đầu tiên ra đời

Tháng sau bạn lại về xin tiền vợ, và kết quả là bạn lại ăn cơm trắng đến tháng tiếp theo. Bạn không tin là nhà lại hết tiền thế là lôi quyển sổ thu chi ra kiểm tra. Bạn phát hiện ra tổng khoản chi là phù hợp

Giả sử vợ bạn chỉ mua hàng ở cửa hàng A. Thế là bạn quyết định đến cửa hàng A đối chiếu nhưng rất tiếc cửa hàng A lại không ghi chi tiết giao dịch giữa vợ bạn và cửa hàng Lần này vì không muốn tháng sau lại ăn cơm trắng 😄. Bạn yêu cầu cửa hàng A và vợ phải có sổ chung, mỗi bên cầm 1 bản sao để đối chiếu

→ cuốn sổ thu chi thứ 2 ra đời

Tháng sau bạn lại xin tiền vợ, và cơm trắng lại đợi bạn tháng tiếp theo!

Bạn không thể tin được và lại lấy sổ ra kiểm tra, và kết quả là sổ ở nhà và ở cửa hàng A đều trùng khớp! Bạn không tin và muốn kiểm tra tất cả giao dịch của cửa hàng A với tất cả khách hàng. Nhưng không phải nhà nào cũng như nhà bạn nên cửa hàng không cần lưu chi tiết với từng khách như vậy. Vậy là bạn kêu gọi toàn bộ xã hội minh bạch tài chính.

Tất cả chi tiêu của toàn xã hội phải được ghi lại chi tiết hết!

→ Blockchain trên giấy ra đời!

Vì blockchain phải lưu trữ giao dịch của toàn xã hội với tính chính xác tuyệt đối!, nên cần có người giám sát và kiểm tra.

Và phương pháp được chọn là tất cả xã hội ai cũng có quyền giám sát và kiểm tra. Trong số những người này có những người tích cực hơn cả mà ta sẽ gọi họ là Miner, và họ sẽ được thưởng nhờ sự tích cực của mình

Trước khi nói về công việc của miner, chúng ta cần nói qua về cấu trúc của blockchain. Blockchain luôn bắt đầu bằng một khối đầu tiên gọi là khối nguyên thuỷ. Khối này sẽ ghi những dòng đầu tiên vào cuốn sổ, ví dụ nó sẽ ghi:

A: 100 triệu

B: 200 triệu

…

Đây số dư của tất cả gia đình tại thời điểm mà cuốn sổ được khởi tạo, và các khối tiếp theo sẽ ghi chi tiết khoản tiền nào được chuyển đi đâu. Từ đây ta sẽ luôn luôn biết được số dư của mọi tài khoản vì biết được tất cả dòng tiền trên xã hội. Bây giờ ta sẽ nói về công việc của miner:

Những người này có công việc là giải 2 bài toán, 1 dễ và 1 khó:

• Bài toán dễ:

• ví dụ A muốn chuyển 50 triệu cho B

• Miner sẽ phải truy tìm lại tất cả các giao dịch trong quá khứ của A để đảm bảo A còn đủ 50 triệu để có thể thực hiện giao dịch chuyển tiền cho B

• Bài toán khó:

• Miner sẽ phải đi mò lời giải cho một bài toán

• Các miner sẽ cạch tranh nhau giải bài khó này để giành quyền ghi giao dịch của A vào blockchain

• Miner có quyền ghi vào blockchain sẽ được thưởng

Muốn được thưởng thì Miner phải giải đúng cả 2 bài toán này, nếu 1 trong 2 bị sai sẽ không hợp lệ. Lời giải khi được tìm ra sẽ được Miner phát tán ra cộng đồng và sẽ được các Miner khác kiểm tra.

Nếu có trên 50% cộng đồng đồng ý là lời giải cả 2 bài toán đều đúng thì Miner sẽ được thưởng.

Điều này khiến cho Miner sẽ không muốn gian lận bài toán dễ vì nếu không được 51% cộng đồng đồng ý thì sẽ không được thưởng. Như vậy công sức cực khổ đi giải bài toán khó sẽ vứt xuống biển hết, vì vậy bài toán dễ sẽ luôn được đảm bảo đúng với 1 cộng đồng đủ mạnh!

→ đây cũng chính là ý tưởng chủ đạo của blockchain, đó lại giải phép tính cộng bằng toán xác suất

→ Nếu máy tính vẫn không khiến ta tin tưởng 100% thì hàng triệu máy tính sẽ cho kết quả đúng gần như 100%, nếu 1 hoặc vài người tính toán khiến ta không tin tưởng thì hãy để toàn xã hội cùng tính

→ có thể hàng tỉ tỉ năm ta mới có thể gặp trường hợp tất cả cùng sai, vì xác suất đó quá thấp!

Rất đơn giản phải không nào 😄.

→ vấn đề của Bitcoin không phải là thách thức về mặt công nghệ mà là thách thức về mặt cộng đồng!

→ Người viết lên Bitcoin được đồn đoán là Satoshi không vĩ đại

→ Những người tạo và gây dựng nên cộng đồng Bitcoin mới là những kẻ vĩ đại

→ Bitcoin chỉ có giá trị khi nó có một cồng đồng lớn mạnh, và chỉ khi giá trị nó cao thì cộng đồng nó mới lớn mạnh

→ Lại là bài toán quả trứng có trước hay con già có trước @@

→ Nhưng cuối cùng thì bằng một cách kỳ diệu nào đó mà hiện nay chúng ta đã có cả gà lẫn trứng

→ cái nào có trước đã không còn quan trọng nữa rồi!

Ps: Blockchain có lẽ sẽ chẳng ra đời nếu anh chồng biết đếm số lượng son và quần áo của vợ mình

Ps2: Một số thông tin bổ sung cho ai muốn tìm hiểu thêm:

Block nguyên thuỷ?

Không có cái gọi là tài khoản nguyên thuỷ mà chỉ có block nguyên thuỷ. Block nguyên thuỷ là block đầu tiên của blockchain. Nó lưu trữ xem “địa chỉ” nào có bao nhiêu bitcoin. Những thông tin này là thông tin đầu tiên mà blockchain có. Tại sao những địa chỉ này lại có tiền từ trên trời rơi xuống vậy? Bởi vì đây là địa chỉ của những investor hay những người đóng góp xây dựng dự án.

Địa chỉ là gì? cách mà nó hoạt động!

Đầu tiên phải chấp nhận rằng, những điều “có khả năng xảy ra” mà xác suất xảy ra quá bé thì “coi như là không thể xảy ra”! Hãy tưởng tượng bạn đứng trước một con đường dài gần như vô hạn (một số rất lớn), trên con đường này nó cũng gần như vô hạn những ngôi nhà (một số rất lớn), block đầu tiên của block chain sẽ ghi nhận là:

Nhà A có 100 BTC

Nhà B có 50 BTC

…

Ban đầu trên blockchain chỉ có một vài nhà có BTC, còn lại không ghi nhận thì là không có tẹo BTC nào, dù vậy thì địa chỉ nhà vẫn ở đó, chỉ là không có ai ở thôi. Bây giờ bạn muốn mua BTC của nhà A, để mua bạn cần có nhà của mình để trữ BTC vào đó.

Cách để bạn có nhà của mình là “random”, không nghe nhầm đâu, là random. Bạn sẽ random ra một cái chìa khoá, và từ cái chìa khoá này, bạn sẽ tính ra được địa chỉ của nhà mình. Câu hỏi đặt ra là nếu bạn random ra một cái chìa khoá mà địa chỉ lại là nhà A thì sao?

→ Câu trả lời là lúc đó bạn có toàn quyền chuyển 100 BTC của nhà A đi đâu tuỳ thích. Nghe có vẻ nguy hiểm quá nhỉ 🙂.

Nhưng mà toán xác suất cho ta biết là khả năng random ra đúng được địa chỉ nhà A là quá bé, bé đến gần như bằng 0 vậy! Cho đến bây giờ, lưu trữ như thế này vẫn là an toàn.

Đó là cách mà bạn có nhà của mình

Sau khi có nhà của mình rồi, bạn cần liên hệ với người cầm chìa khoá nhà A ngoài đời thực. Bạn thực hiện một giao dịch gì đó với họ và họ dùng chìa khoá của họ để chuyển 100 BTC về nhà của bạn. Một cách đơn giản hơn là tìm đến các sàn giao dịch, chúng sẽ làm trung gian trao đổi cho cả 2.

Tiếp theo là cách mọi người confirm kết quả:

Một giao dịch của tài khoản A là hợp lệ khi số dư của A tài thời điểm giao dịch đủ để thực hiện giao dịch đó. Việc xác định số dư của A tài thời điểm này được thực hiện bằng cách dò lại mọi giao dịch của A từ thời điểm blockchain bắt đầu đến thời điểm hiện tại

→ Như vậy ta không thể confirm số dư của các tài khoản ở block đầu tiên, và số dư ở block đầu tiên được coi như là đúng

→ Chính vì vậy Block đầu tiên này là block quan trọng nhất của blockchain, nó là điểm khởi đầu của tất cả

Mỗi giao dịch đều cần tất cả miner tick yes/no để được chấp nhận

Vì vậy blockchain rất hao phí năng lượng, với vì 1 phép tính mà được toàn hệ thống thực hiện cả triệu lần

→ chỉ để đảm bảo là kết quả chắc chắn đúng

→ được mặt này thì mất mặt khác thôi @@

Tình hình đào Bitcoin hiện nay như thế nào? được kiểm soát ra sao?

Hiện nay trung bình 10 phút 1 block được tạo ra ~ 12.5 BTC được đào lên. Thời gian đào 1 block luôn được giữ ở mức ổn định, trừ khi có hardfork thay đổi thuật toán xảy ra, nhưng số lượng Bitcoin sẽ giảm dần về 0 để tránh cái gọi là lạm phát. Làm thế nào để kiểm soát được thời gian một block mới được đào mà số lượng “trâu” lại luôn luôn thay đổi?

Tưởng tượng bạn là hiệu trưởng 1 trường trung học, và bạn muốn hàng ngày trích ra 1 Bitcoin để thưởng cho học sinh để khuyến khích học tập, và bạn quyết định thưởng cho các học sinh có điểm kiểm tra trung bình ngày lớn hơn 5.

Sau ngày đầu tiên thực hiện, hội học sinh thấy kèo này quá ngon!Hôm sau chúng nó học rất hăng và hung hãn! Số lượng hs đạt điểm hơn 5 càng ngày càng nhiều, và vì chúng phải chia nhau số lượng 1 BTC này nên mỗi đứa được ngày càng ít!

→Tinh thần lớp học lại đi xuống

Để ổn định lại tinh thần, bạn quyết định đổi luật, bây h điểm kiểm tra hàng ngày phải lớn hơn 6 mới đc thưởng, và thế là sự phân biệt giai cấp lại được thành lập. Cứ như vậy, hàng ngày bạn vẫn bỏ ra 1 BTC nhưng luật thì thay đổi liên tục, nên tinh thần học tập vẫn luôn ở trạng thái ổn định

→ đạt được mục tiêu

Như vậy tuỳ vào độ hăng và hung hãn của miner thì mức độ khó của việc đào mỏ là khó dễ khác nhau, nhưng số lượng và thời gian thì vẫn luôn được giữ ổn định!