Khủng hoảng tài chính đang tới gần?

Nếu bạn thắc mắc về vấn đề này và tìm kiếm trên internet, rất khó để bạn có thể tìm được đáp án, bởi vì hầu như không có trang web nào chịu giải thích vấn đề này từ gốc rễ cả, họ chỉ đưa ra các chỉ số và động thái của các bên và coi đó là “lý do” của hiện tượng này (ví dụ: bởi vì FED hạ lãi suất…), điều này khá là buồn cười, bởi vì FED cũng không phải là chúa, không phải cứ muốn kinh tế suy thoái thì sẽ suy thoái. Ok bắt đầu ngay đây 😄.

Các lý do ở đây là từ hiểu biết của mình, không phải chân lý hay định lý gì cả nên nếu có gì sai rất vui nhận được các ý kiến đóng góp. Mà ngay cả các nhà kinh tế cũng tranh cãi về vấn đề này, nên tốt nhất là bạn hãy coi đây là một cách nhìn, đừng coi nó là chân lý!

Kinh tế là gì? tài chính là gì? có phải là một không? Không, chúng khác nhau.

Kinh tế là trao đổi hàng hóa. Ngày xưa hồi con người vẫn còn ăn lông ở lỗ, tự chăn nuôi sản xuất, làm được bao nhiêu ăn bằng đấy, tự cung tự cấp, thời đó chưa có cái gọi là kinh tế, vì chẳng ai trao đổi cái gì cho nhau cả. Sau này tổ tiên chúng ta nhận ra rằng: mỗi thằng chỉ giỏi có một thứ thôi → thằng chỉ chăn nuôi, thằng trồng trọt thì năng suất sẽ cao hơn.

Nhưng mà thằng chỉ chăn nuôi vẫn muốn ăn rau, ăn quả

→ nhu cầu trao đổi xuất hiện, kinh tế ra đời!

Để có thể thuận tiện trao đổi, vì không thể lúc nào cũng đem 1 con lợn qua đổi lấy 100 quả bưởi được, người ta nghĩ ra tiền làm trung gian, dễ chia nhỏ và lưu trữ.

Sau này kinh tế phát triển, con người bắt đầu có tính lũy, bắt đầu có “tài sản”. Từ đây bắt đầu nảy sinh vấn đề, người có nhiều tiền thì nhiều khi lại không có nhu cầu, người không có thì lại có nhu cầu làm vốn buôn bán để ăn thặng dư → cần có cơ chế đổ tiền từ thằng thừa sang thằng thiếu cho đỡ phí, nhưng mà thằng thiếu không thế mượn không của thằng thừa được, cho mượn xong phải thu được nhiều hơn mới bõ!

→ lãi suất ra đời

Lãi suất ra đời dẫn theo một vấn đề: bao nhiêu là hợp lý? Những người thừa thông minh sẽ không tích trữ nếu có thể cho vay → họ sẽ tìm người để cho vay kiếm lời. Vấn đề là phải đảm bảo thu được cả vốn lẫn lời, nếu lời cao quá, thằng vay không làm ăn được bạn sẽ mất cả vốn, mà lời thấp quá sẽ không bõ → cần đánh giá mức độ tăng trưởng trong tương lai của nguồn vốn này để tính lãi suất cho hợp lý, và cho vay cũng chính là một hoạt động mua bán tương lai, cho vay là bán giá trị sở hữu nguồn tiền của mình để mua tương lai trả nợ của người vay. Cái giá mà người vay phải trả là giá trị thặng dư hay là lãi suất, vì vậy “lãi suất cao tức là vốn đang đắt và ngược lại”.

→ tài chính ra đời (xem thêm ở đây)

Các sản phẩm tài chính không chỉ có mỗi nguồn vốn, mà còn có bảo hiểm, cổ phiếu, trái phiếu… nói chung đều là các sản phẩm buôn bán tương lai.

Hầu hết dân đen chúng ta rất khó đánh giá lãi suất bao nhiêu là hợp lý, vì vậy mới đẻ ra cái tổ chức gọi là “ngân hàng”, đây là thằng đứng giữa làm trung gian trao đổi của bên thừa và bên thiếu để cân bằng sao cho hợp lý.

Tại sao có khủng hoảng kinh tế?

Gốc rễ của kinh tế là trao đổi, vì vậy nếu vì một lý do nào đó (ví dụ dịch COVID-19) mà hoạt động buôn bán trao đổi bị đình trệ, tất nhiên là kinh tế sẽ suy thoái. Tưởng tượng cả nền kinh tế có 3 người: A, B, C. 3 người này mua bán trao đổi theo vòng tròn như sau:

A mua hàng của B, B mua hàng của C, C lại mua hàng của A.

Nếu vì một lý do nào đó mà A không mua hàng của B nữa thì rõ ràng là tiền sẽ bị đọng ở A, trong khi C thì lại thiếu tiền.

→ đứt gãy sảy ra ở đây.

Trong trường hợp hiện nay thì là dân nhiều tiền không đi lại ăn chơi nữa (vì dịch bệnh), ôm tiền xuống quan tài luôn 😅. Các nhà nước thông thường sẽ dùng công cụ tài chính là: bơm thẳng tiền cho thằng C và ép thằng A phải tiêu tiền bằng cách “hạ lãi suất” để vay tiền rẻ hơn và giữ tiền thì ít lợi ích hơn. Thậm chí một số nước giữ mức lãi suất âm — tức là giữ tiền trong ngân hàng thì sẽ mất dần giá trị, buộc phải đem đi đầu tư hoặc tiêu bớt đi, thúc đẩy nền kinh tế.

Tại sao có khủng hoảng tài chính?

Khủng hoảng tài chính <=> thị trường tài chính sụp đổ, mà “Thị trường tài chính là thị trường buôn bán tương lai”, như vậy tức là nếu nó sụp đổ tức là hoạt động buôn bán tương lai bị đình trệ — đại diện chủ yếu bởi các ngân hàng.

Lý do ngân hàng sụp đổ?

Như ta biết bọn này đi mua bán tương lai, nhưng mà bọn này quá tham hoặc không đánh giá được tính hình, lại bán quá đắt tức là cho vay với lãi suất cắt cổ (đòn bẩy tài chính quá lớn) khiến cho các con nợ không trả được. Hậu quả là các con nợ phá sản, ngân hàng ôm một đống tài sản thế chấp khó thanh khoản (không bán được trong thời gian ngắn và có giá ổn định). Trong lúc này mà người gửi tiền đồng loạt rút vốn thì tạch ngay.

Tại sao các sản phẩm tài chính đang đồng loạt giảm giá?

Vì người ta bán điên cuồng à? không phải, nên nhớ các sản phẩm tài chính đều có chứa một phần là niềm tin vào tương lai. Nếu niềm tin vào tương lai bị ảnh hưởng thì nó đương nhiên sẽ giảm giá. Nghe tin tức các bạn hay nghe thấy thuật ngữ “thị trường vừa mới bốc hơi” mấy chục tỷ $ … chẳng lẽ có ai ngồi đốt tiền à 😅, không phải a, là ngay từ đầu nó đã không có, nó là niềm tin, nên phải nói là niềm tin vừa mới bốc hơi một phần thì mới đúng.

Dưới đây là biểu đồ chỉ số VIX, nó không đo niềm tin mà là đo nỗi sợ hãi và sự hoảng loạn của thị trường, cũng có tác dụng gần như đo niềm tin, càng cao càng nguy hiểm, có thể thấy năm 2008 nó gần chạm ngưỡng 100, hiện tại đang ~ 70, cao nhất trong nhiều năm gần đây rồi, không biết sắp tới sẽ như thế nào đây 😱.