Nền giáo dục của ông cha ta có gì sai?

Vài bữa trước có dịp sang nhà bác chơi với cháu, thằng nhỏ mới tầm mấy tháng chưa biết đi, mới chỉ bò được thôi nhưng có vẻ chuyện dạy bảo nó đã phức tạp ghê rồi. Người xưa bảo dạy con từ thủa nên thơ dạy … mà 😄.

Chuyện là thế này, trẻ nhỏ đang trong độ tuổi khám phá thế giới xung quanh, đôi lúc sẽ cầm nắm hoặc nghịch ngợm phải những đồ nguy hiểm như dao, kéo, đồ dễ vỡ linh tinh, và khi đó, thông thường chúng ta sẽ hét lên: “không được nghịch cái đó!” sau đó có thể đánh nhẹ vài cái cảnh cáo chẳng hạn, nhưng bác mình lại nói là: “không nghịch cái đó! … không … không”.

Đó đơn giản thế thôi, dùng từ “không” thay cho “không được”, sau đó bác quay sang dặn mình là phải dùng từ “không” vì nếu dùng từ “không được” sau này sẽ thành thói quen không tốt.

Mình lúc này ngẩn người ra: không và không được khác quái gì nhau nhỉ? Mà dạy thằng nhỏ như thế mà thằng lớn như này còn chả hiểu có nhục không chứ 😞, thế là thằng lớn này trong cơn nhục nhã vô cùng đã quyết tâm tìm cho ra căn nguyên của cái cách nói này!

Sau một hồi lắc lư thì đầu chợt bừng sáng:

→ à hoá ra “không được” sẽ làm chặt đứt tư duy, ngăn chặn sự sáng tạo, đơn giản thế này:

“Không được nghịch dao!” -> trẻ sẽ không bao giờ cầm và tò mò về con dao, dùng từ không để sau này nó lớn lên nó nghịch 🧐.

Nhưng mà kể cả lý do là như vậy, mọi người có thấy nó hợp lý không? thằng lớn còn mãi mới hiểu ý nghĩ đó, thằng bé liệu có hiểu được không? Và nếu dùng toàn bộ “không” thay cho “không được” thì có ổn không? Sáng tạo là vô bờ bến mà, chả có gì là không được cả, chỉ là chưa làm mà thôi?

Loạn đó!

Vài năm nữa…

“Không chơi đá, hút chích nhe con”

“Không chơi gái bừa bãi nhe con”

“Không giết người nhe con”

… Ờ thì “không”, đến đây mọi người sẽ nhận ra, “không được” là phải dùng khi nói đến tệ nạn hay luật pháp, sớm hay muộn gì, ta cũng phải dùng từ “không được”, tò mò quá không phải lúc nào cũng tốt. Việc lạm dụng này có thể đào tạo ra một thế hệ trời đánh, không gì không dám làm, mà hậu quả là biến con người thành quỷ dữ, lúc này, sáng tạo có ý nghĩa gì không!

Xin lỗi phải nói thế này, càng về sau này mình thấy các thế hệ sau càng láo, không láo thì tỷ lệ bố láo cũng cao và hình như có chiều hướng ngày càng tăng thì phải 😟, ờ thì giỏi giang sáng tạo cho nhiều vào, rồi đập nát cái xã hội này đi, xây lại cho nó trong sạch!

Rồi lúc đó mọi người sẽ thấy: người ta sẽ lại dạy đạo của khổng tử, lại dạy về lễ nghĩa trước chứ không phải đua nhau học văn hoá trước như bây giờ.

Thôi đi xa quá rồi, quay lại vấn đề của thằng nhỏ, nó không thể biết được “không” và “không được” khác nhau như thế nào, lúc nó hiểu chắc cũng xong cái tách trà rồi, hết b* nó thanh xuân rồi còn đâu mà tò mò nữa, tức là dùng từ thế này quả thực vô nghĩa, dùng “không” cũng được, mà “không được” cũng được, đây rõ ràng không phải căn nguyên vấn đề!

Vậy phải làm thế nào mới là đúng!

Câu chuyện của bà mẹ Mỹ kiện trường mẫu giáo vì dạy con biết chữ (khi chưa biết chữ “O”, một cô bé có thể nói “O” là mặt trời, là quả táo, là quả trứng gà… Nhưng sau khi trường mẫu giáo dạy cô bé nhận biết đó là chữ “O”, cô bé đã bị mất khả năng tưởng tượng này vì vậy mẹ cô bé đã kiện trường) có thể cho ta chút gợi ý:

Ở đây chúng ta không bàn về cách trường mẫu giáo dạy trẻ, đó là 1 đề tài lớn, mà bàn về “cách mà bà mẹ này đối xử với con mình”. Rõ ràng là bà biết đó là chữ “O” nhưng bà không dạy mà để trẻ tự tư duy!. Có rất nhiều câu chuyện dạy dỗ sai lầm khác và chúng đều bắt nguồn từ 1 vấn đề mà thôi, hiểu điều này bạn sẽ thấy: à hoá ra sự việc chỉ có thế, vậy mà cứ đọc một mớ bòng bong sách cho mệt não làm gì không biết.

“Mọi sai lầm trong cách dạy con trẻ đều bắt nguồn từ thái độ con thường của bố mẹ đối với chúng.”

• Bạn coi thường chúng nên không bao giờ chịu tư duy cùng chúng, vì bạn nghĩ rằng đó là tư duy trẻ con.

• Bạn coi thường chúng nên không cho chúng tự làm gì cả, bạn quyết định việc gì trẻ có thể làm, việc gì không.

• Bạn coi thường chúng nên luôn mắng mỏ khi trẻ làm những việc mà bạn cho đó là sai.

• Bạn coi thường chúng nên bạn không bao giờ thấy những thứ chúng viết hay vẽ khi còn nhỏ là tuyệt vời cả, bạn nghĩ đó là những thứ nghịch ngợm vứt đi.

• Bạn coi thường chúng nên không bao giờ lắng nghe chúng cả, tất cả đều bỏ ngoài tai.

• Bạn coi thường chúng nên không cho chúng quyết định một việc gì cả, bạn nghĩ quyết định và suy nghĩ của mình mới là đúng.

• Bạn coi thường chúng … bla…bla.

Vâng, thế đấy bạn tưởng bạn thương con nhưng thực ra lại đang coi thường và làm hại chúng, thay vì tìm hiểu nguyên nhân và cùng chúng suy nghĩ, bạn lười biếng kết luận và tự cho mình là đúng.

Có những lý do khách quan để chúng ta suy nghĩ như vậy, đó là vì chúng còn nhỏ, chưa có kinh nghiệm sống, việc dạy dỗ là cần thiết -> cái này đúng nhưng phải rõ ràng chút:

Trẻ nhỏ có thể thiếu “hiểu biết” nhưng không bao giờ thiếu “tư duy”, đừng coi mình là thần thánh cái gì cũng hơn chúng. Bạn có quyền “gợi ý cách chúng tư duy”, không có quyền “áp đặt tư duy”.

Ông cha ta bao nhiêu nghìn năm qua, chẳng nhẽ không ai hiểu điều này?

Lại một nhắc nhở nữa, với trẻ con bạn không được coi thường thì đúng rồi, với người lớn tuổi hơn mình thì tuyệt đối không được coi thường nhé, ngã sấp mặt đấy 😅.

Xã hội ngày xưa khác, rừng vàng biển bạc mưa thuận gió hoà, lương thực thừa thãi… vì vậy có thể người xưa coi trọng lễ nghĩa hơn tất cả 🧐, chứ không phải là không ai hiểu biết mà cổ hủ, có lẽ vậy, còn cụ thể thì đây là 1 vấn đề lớn, không nên đi xa thêm ở đây nữa.

End!